Blaka er nýjasta bók Ránar Flygenring rithöfundar og myndhöfundar. Í fyrra tefldi hún fram líklega mest seldu barnabók ársins 2024 en það var bókin Tjörnin sem hlaut Íslensku bókmenntaverðlaunin og Fjöruverðlaunin. Ég er alveg örugglega að gleyma einhverjum verðlaunum og tilnefningum en Tjörnin var svo sannarlega bók sem átti öll lof skilið og ég skrifaði einmitt um hana hér á Lestrarklefanum í fyrra.
Það eru því óhjákvæmilega ákveðnar væntingar til þessarar nýjustu bókar Ránar, en hún er í svipuðu broti og Tjörnin og hughrifin því kannski óvart hjá þeirri verðlaunabók sem mun seint líða okkur úr minni, enda mun hún líklega lifa um ókomin ár sem ein bókmenntaperla Íslands. Kannski þarf samt að passa sig að bera þær ekki of mikið saman.
Afar óvæntur söguþráður
Blaka fjallar um hana Vöku. Hún er á leið til sólarlanda með pabba sínum og litla bróður. Strax í upphafi kemur Rán foreldrum sem lesa fyrir börn sín kyrfilega í opna skjöldu með þeirri staðhæfingu að faðir Vöku sé á leið í þessa sólarlandaferð með börnin sín tvö í þeim aðaltilgangi að fara í hárígræðslu. Ég segi bara hjartans þakkir fyrir að ég hafi fengið þetta kjörna tækifæri til að útskýra þessa tilteknu fegrunaraðgerð fyrir börnum mínum, en þarna sýnir Rán einmitt hvernig hún er svo einkar leikinn við að skrifa beint inn í tifandi samtímann.
Rán ákveður líka greinilega að taka Gunillu Bergström sér til fyrirmyndar í því að bæta við mikilvægri birtingarmynd um einstætt foreldri, sem er með lítið sem ekkert hár, og sem er að ná að halda öllum boltum svona nánast á lofti. Foreldri sem er samt um leið trúanlegur í algjörri óvissu sinni um þessa vegferð sem felst í því að ala upp og passa öryggi barna sinna. Ekki er farið nánar út í það hvað ungu börnin tvö eiga að gera meðan einstæður faðirinn er í aðgerðinni. En burtséð frá því að þá eru þau öll mjög spennt enda á að nýta tímann vel, flýja svartasta skammdegið og súpa sólina í sig. Þetta með praktíkina er kannski aukaatriði sem enginn spáir í nema einhverjir allt of raunsætt þenkjandi foreldrar, börnunum er sama. Þessi saga er öðruvísi og það er grípandi.
Glóandi
Talandi um að vera öðruvísi að þá er Blaka ólík Tjörninni í stílbrögðum að því leyti að myndirnar eru mun myrkari og dularfyllri. Þar er einnig meira um vatnslitastíl þar sem litirnir renna yfir blaðsíðurnar og mynda þannig ákveðna ólgu. Rán nýtir sér einungis tvo liti í myndlýsingum en það er svartur og glóandi neon-grænn sem að fangar vissulega athygli og eykur enn fremur á spennuna. Bókin sker sig svo sannarlega úr flórunni.
Umtöluð og hættuleg
Eins og alltaf með barnabækur að þá voru vissir ráðgjafar sem að skoðuðu Blöku með mér. Einum degi eftir lestur var strax komin krafa um leyfi fyrir því að fá að taka bókina með sér í leikskólann. Það yrði hreinlega að sýna hinum krökkunum hana. Þið heyrðuð það fyrst hér (held ég), þetta er eða mun verða umtalaðasta bókin á elstu deildum leikskólanna og líklega í fyrstu bekkjum grunnskólanna líka.
Ég spurði sérlegan ráðgjafa minn auðvitað hvað hún hefði sagt krökkunum um bókina áður en hún var tekin til sýningar næsta dag. Jú, auðvitað að þar hefði leðurblakan verið opnuð og skoðuð að innan. Þetta var greinilega stórmerkilegt. Jafnvel ótrúlegt og undravert. En án þess að vilja segja of mikið um söguþráðinn og óvæntu vendingarnar að þá deili ég því bara að hún Vaka gerir eitthvað sem er alls, alls ekki til eftirbreytni, hún gerir nefnilega eitthvað mjög hættulegt. Og í því liggur spennan. Foreldrar kyngja og hrylla sig yfir lestrinum. Börnin gapa.
Blaka mun koma þér á óvart, kæri lesari sem lest fyrir barnið þitt eða annarra manna börn. Hún mun einnig koma barninu þínu á óvart. Hún mun einnig sitja í þér og þurfa ákveðna kryfjun, mögulega umræðu. Allavega um hárígræðslu. En einnig um hvað sé leyfilegt að innbyrða. Eins og áður sagði hér að ofan, Rán er afar lúnkin í að skrifa beint inn í samtímann á hárfínan hátt þannig að eldri lesendur fá ákveðin launhúmor í verkinu.
Hugurinn fer kannski ósjálfrátt í samanburð en Tjörnin var bara svo ótrúlega góð bók. Kannski er ég að vera ótrúlega ósanngjörn. Blaka nær bara ekki alveg eins mikilli fylli í söguframvindunni en myndlýsingar Ránar, ávallt svo grípandi og lifandi, sprengja upp persónugalleríið og ná fullkomlega að fanga andrúmsloftið, sem í þetta skiptið í Blöku, er hættulega spennandi.
