Fyrir vísindin er fyrsta útgefna verk skáldsins og bókmenntafræðingsins Önnu Rósar Árnadóttur, sem hlaut Ljóðstaf Jóns úr Vör í fyrra. Sigurljóð hennar, Skeljar, er einmitt að finna í nýútkominni bókinni sem Benedikt gefur út, en í henni segir höfundur sögu ljóðmælanda á næman og fallegan hátt sem lofar góðu um framtíðarferil skáldsins.
Fyrir hvern?
Fyrir vísindin er ljóðabók í óbundnu máli og í henni er farið yfir æviskeið vísindakonu, frá barnæsku og til fullorðinsára. Frásögnin er þó ekki línuleg heldur fremur hringlaga og er saga vísindakonunnar brotin upp í mismunandi kafla, lífsskeið, endurlit, sambönd og sjúkdóma. Frásögnin er meðvitað brotakennd en myndar þó fallega heild, og skilningur lesanda á ljóðmælanda dýpkar og eykst með hverju ljóði. Orðfæri höfundar er fallegt og beinskeytt og hún notar á tíðum vísanir í bókmenntir fyrri tíma í bland við dulrænan heim tilfinninganna til að skapa heildrænt og draumkennt andrúmsloft þar sem orðin leika sér hvert við annað og mynda brú milli manneskja.
Samrunni fræða
Það að ljóðmælandi sé vísindalega þenkjandi er sérlega áhugavert, en oft á tíðum er spennandi að sjá hvernig skáld vefa saman eitthvað jafn ólíkt og ljóðlist og hörð vísindi. Benda á þetta sameiginlega sem finnst í hvoru tveggja, þennan fínlega þráð uppgötvana, staðreynda og túlkunar, og það hvernig sumt fólk er eins og kallað til að stunda ákveðin fræði eða verk.
Kristallast þessi samruni vel í ljóðinu Vísindakonan, en hér má sjá brot:
ég er ekki skyggn
hvíslar hún þar sem hún stendur
fyrir framan titrandi glerskápinn
og talan kemur til hennar
nákvæm
upp á kommu
ég er ekki skyggn
það eru bara þessi loftnet
í mér
(bls. 8)
Þarna finnst mér sérlega vel farið með hugmyndina um skyggnigáfuna, skáldagáfuna og vísindalega nákvæmni, og hvernig innblásturinn býr í þessu öllu. Kannski má líta á innblásturinn sjálfan sem þessa sammannlegu skyggnigáfu sem mörg okkar búa yfir, sem rekur okkur á réttan stað í gegn um öldugang lífsins.
Skuggar og draugar
Á ljómælanda liggur skuggi fortíðar, bæði hennar eigin og fortíðar forfeðra hennar. Fallega er ort um erfðatráma sem birtist á óræðan hátt í lífi einstaklingsins. Margir hafa ort um þessa drauga sem fylgja okkur í gegn um genin, en finnst mér höfundi takast mjög vel til að fanga sársaukann sem því fylgir á æðrulausan en sterkan hátt. Sem dæmi má vitna í ljóðið Svo margt svo lengi, en í því stendur:
um æðar hennar
streymir gerviblóð
sem hefur verið
endurnýtt í harmleik
eftir harmleik.
(bls. 55)
Þarna varpar höfundur fram leikhústengingu og fléttar við líffræðina, líkami vísindakonunnar er leiksvið þar sem gamalt verk er sett upp á ný, kannski í nýjum búning og á nýju sviði, en blóðið sem streymir um harmleikinn er það sama, tilfinningarnar þær sömu, skuggi sársaukans fellur á þá sem eftir lifa og varpa myrkri á ótroðna vegi til framtíðar.
Draugar markaðsaflanna
Á heildina litið er verkið virkilega grípandi og skemmtilegt. Það er launfyndið á köflum, þó húmor virðist ekki vera markmiðið, heldur laumast hann að sem fylgifiskur mannlegrar jarðvistar. Mörgum sviðsmyndum er varpað upp og það er magnað að sjá hversu vel þær haldast í hendur og byggja á hver annarri en standa þó einnig sterk og sjálfstæð eins og sér. Ljóð fyrir ljóð. Ég er spennt fyrir framtíðarverkum þessa efnilega höfundar og finnst sérlega ánægjulegt að forlög gefi út ný ljóðskáld á þessum síðustu og verstu tímum þar sem draugar markaðsaflanna fá alltof oft að ráða.
