Innri ókyrrð Svanhvítar

Þetta sumarið hefur bókaforlagið Una útgáfuhús gefið út tvær litlar og stuttar bækur sem er svolítil breyting frá útgáfu fyrri ára. Fyrsta „litla“ bókin sem kom út þetta sumarið er leikritið Ókyrrð eftir Brynju Hjálmsdóttur.

Brynja hlaut Ljóðstaf Jóns úr Vör fyrr í ár og hefur áður gefið út ljóðabækurnar Okfruman (2019) og Kona lítur við (2021). Báðar bækur vöktu mikla athygli og hefur Brynja fengið tilnefningar til Fjöruverðlaunanna og Maístjörnunnar. 

Bráðskemmtilegur gamanleikur

Það er kannski svolítið óvanalegt að leikverk sem hafa ekki áður verið sýnd á sviði komi út svona í bókaformi, það gerist þó af og til. Ókyrrð er í raun tilvalið leikverk til lesturs þar sem það er gamanleikur og er bráðskemmtilegt í lestri. Verkið gerist frá upphafi til enda í flugvél þar sem lesandinn kynnist fjórum töluvert skondnum persónum, mæðgunum Svanhildi og Svanhvíti, bisnesskonunni Kríu og spámanninum Gauki. Svanhildur er flugstjóri vélarinnar en dóttir hennar er flugfreyjan. Þeim mæðgum kemur ekkert allt of vel saman en Svanhvít er unginn sem þráir að fljúga úr hreiðrinu og Svanhildur er hin íhaldssama og ofverndandi móðir sem þorir ekki að sleppa takinu á henni. Leikritið hefst einmitt á orðunum: „Svanhvít. Svanhvít. Unginn minn.“ (bls. 9).

Það er mikil togstreita í verkinu sem er nýtt óspart til að efla kómíkina og farsann.

„Allir vilja vera flugfreyjur“

Það má segja að Svanhvít sé aðalpersóna verksins, hún læsir mömmu sína inni á klósetti og tekur við stjórn flugvélarinnar. Hún er allt verkið að berjast fyrir sjálfri sér, sínum eigin draumum en hún sótti um í Extreme Flight Artistry School í Tampere sem er frekar kómískt í sjálfu sér. Hún vill ekki verða flugfreyja eins og móðir hennar óskar henni og trompast þegar Svanhildur segir henni að hún muni fá samninginn við flugfélagið framlengdan.

Auðvitað viltu vera flugfreyja. Allir vilja vera flugfreyjur skilurðu það ekki? Allir vilja ferðast um heiminn, vera í klæðilegum búningi og hjálpa fólki að líða vel. Og við erum saman í þessu Svanhvít. Þess vegna bjó ég þig til, svo við gætum staðið saman. Að eilífu, ungi minn. Við þörfnumst þess. (Bls. 97)

Þetta segir svo margt um samfélagið sem við búum í, hvað fyrirfram ákveðna mótið sem er skapað fyrir konur er þrengt upp á þær, að ungum konum sé ekki treyst til að taka eigin ákvarðanir. Flugfreyjulífstíllinn er ákveðin glansmynd sem styrktist til muna með komu samfélagsmiðla. Svanhvít vill ekki heldur hlusta á misgóðar ráðleggingar Kríu og Gauks sem fara einnig að blanda sér inn í hennar mál. Endir leikritsins er mjög táknrænn en án þess að segja of mikið kemur í ljós hvort að Svanhvít nær stjórn á sínu eigin lífi á ögurstundu.

Ókyrrð er verk sem auðvelt er að mæla með, það er bráðfyndið, uppfullt af háði og talar beint inn í nútímann. Spennandi verður að sjá hvort það nær inn í leikhúsin en ég get ekki ímyndað mér annað en að það yrði stórskemmtileg sýning. 

Lestu meira